Kunst in de kerk

Expositie Nel Kommers deel 1

Vanaf 29 september is er een wisselende foto-expositie van Nel Kommers rondom het dagelijks leven in Jeruzalem. 

Een beschrijving van de foto's staat hieronder. De nummers verwijzen naar de genummerde foto's in de kerkzaal.

Begin viering van de sjabbath bij de Klaagmuur op vrijdagavond
Het plein voor de Klaagmuur is middels een soort muur/hek met bankjes gescheiden in een mannen en vrouwengedeelte waar iedere groep afzonderlijk de sjabbath viert.
Vrouwen komen niet op het mannen deel en mannen niet op het vrouwendeel.
Bezoekers gaan vaak op de bankjes staan om te kunnen kijken wat zich op het plein voor de Klaagmuur afspeelt. De Klaagmuur is het laatste overgebleven zichtbare stuk van de van de Westelijke muur van de Tweede tempel die verwoest werd in 70 N. Chr.
Dit plein is door een wat lagere muur met bankjes gescheiden van een groot doorgangs-plein ervoor waar iedereen mag komen, waar men praat, zit, kijkt, bidt, speelt, enz.
Dit plein biedt toegang tot de omgeving en omgekeerd.

Foto 1
Een vader loopt met zijn drie kinderen over het grote plein voor de Klaagmuur.
Zelf zal hij bij de viering van de sjabbath voor de Klaagmuur zijn; de kinderen gaan met hun moeder mee terug naar huis.
Sjabbath begint en eindigt als er één ster aan de hemel verschijnt.

Foto 2
Een gezin met vijf kinderen loopt op het grote plein richting Klaagmuur. Iedereen draagt mooie kleren voor de sjabbath. Op de achtergrond toeristen of gewoon belangstellenden uit de stad.

Foto 3
Drie orthodox Joodse mannen op weg naar de Klaagmuur. Zij behoren tot de groep van het Chassidisme, een orthodoxe stroming in het Jodendom die sterk nadruk legt op het houden van de Thora, een vroom leven met eerbied en ontzag voor God, het doen van goede werken als bijdrage aan de wereld en zij hebben veel kinderen.
De mannen dragen typische jassen en soms witte kousen, en de grote-, brede bontmuts omdat sjabbath begint. Het Chassidisme is van oorsprong een Oost-Europese stroming.

Foto 4
Bidden bij de Klaagmuur door mannen van diverse afkomst: toeristen, bezoekers uit de stad, (ultra) orthodoxe Joodse mannen.
Ook het kleine jongetje doet mee; hij is al gekleed volgens de Chassidische traditie.

Foto 5
Sjabbathviering bij de vrouwen.
het hele plein zit vol vrouwen die staan, zitten of tegen de Klaagmuur leunen en bidden of Bijbelteksten reciteren uit bepaalde boeken. Vrouwen hebben hun eigen 'liturgie' en gebeden en sluiten zich voor anderen af tijdens hun gebeden.
Joodse vrouwen bedekken het hoofd, dragen lange rokken. Zij lopen uit eerbied achteruit het plein af om niet de Klaagmuur (het restje tempel) 'de rug toe te keren'.
Deze twee vrouwen bidden bij de afscheiding van het mannen- en vrouwengedeelte.
Over het hek kijken bezoekers toe wat er allemaal gebeurt bij de mannen en vrouwen op het plein voor de Klaagmuur.

Foto 6
Begin Sjabbatsviering bij de mannen. Iedereen heeft zo zijn vaste plek en groepje mannen met wie hij samen is bleek mij. Het plein vult zich langzamerhand met mannen van diverse richtingen waardoor dan letterlijk ziet zwart van de mensen.
Op een gegeven moment loopt het hele plein vol en begint men met zingen, (rei- en ronde-) dansen, lopen, handenklappen, bidden, Thoralezingen, enz. Het gezang en hardop gepraat van al die mannen is een indrukwekkend iets om aan te horen.
De bankjes tegen de scheidingswand worden opgeklapt zodat bezoekers niet meer over de rand toe kunnen kijken.

Bar Mitswa
Elke maandagmorgen vindt er een bar Mitswa viering plaats voor jongens van 13 jaar; ze worden dan volwassen geacht en tellen mee in de synagoge diensten. Het is een plechtige- en belangrijke dag voor de hele familie, waarbij familie uit het buitenland bijvoorbeeld ook over komt.
Het is een heel ritueel waarbij de jongen voor het eerst de tefilien draagt; dit zijn de gebedsriemen en twee gebedsdoosjes: één op het voorhoofd en één aan de onder bovenarm (dicht bij het hart). Het is gebaseerd op het Bijbelse gebod uit Deuteronomium 6: 4-9, bekend als het Shema: 'Hoor Israël: de Here is onze God; de Here is één". En verder: 'Gij zult het tot een teken op uw hand binden en het zal u een voorhoofdsband tussen uw ogen zijn' (vers 8).
Dit gedeelte getuigt van het eeuwige verbond tussen God en Israël. Met de tefilien identificeert de Joodse man zich met zijn Joodse verleden, heden en toekomst.
De tefilien worden op een speciale wijze aangebracht; de doosjes bevatten speciale teksten en Hebreeuwse letters.
Meisjes hebben hun Bat Mitswa op als ze 12 jaar en 1 dag oud zijn. Het wordt minder groots aangepakt maar het is ook een belangrijk moment in hun leven wat gevierd wordt.

De talliet, of gebedssjaal wordt door mannen gedragen vanaf de leeftijd van Bar Mitswa.
Aan de vier hoekpunten zijn de schouwdraden of Tzitzit bevestigd. Numeri 15:37-41 beschrijft het voorschrift van God hierover; het zijn gedenkkwasten, om de geboden van de her God te gedenken en onderhouden.
De tailliet wordt alleen gedragen tijdens het gebed of door een bruidegom op zijn bruiloft.

Orthodox Joodse mannen dragen ook een wit hemd (soort blouse zonder mouwen en open zijkanten) onder hun kleding; aan de vier hoeken van dat hem zitten ook de gedenkkwasten die zichtbaar en daardoor voelbaar zijn. Niet orthodoxe mannen kunnen het wel doen, maar doen dit minder vaak.

Op het hoofd wordt een kipa (keppeltje) gedragen als teken van eerbied naar God, Hem als de meerdere erkennen. Elke reguliere jongen of man moet op bepaalde Joodse plekken of bij bijeenkomsten ook een keppeltje dragen.
Afhankelijk van de religieuze stroming worden verschillende soorten hoeden gedragen waaraan met de religieuze stroming kan herkennen.

Foto 7
Een feestelijke optocht van jonge orthodoxe jongetjes tijdens de Bar Mitswa viering op het plein bij de Klaagmuur

Foto 8
Een 13-jarige jongen doet zijn Bar Mitswa en leest voor het eerst een Thoragedeelte hardop. Hij draagt nu voor het eerst de tefilien (gebedsriemen en doosjes op het voorhoofd en onder bovenarm). Dit zal hij voortaan altijd doen in zijn leven tijdens gebedstijden, behalve op sjabbath en religieuze feestdagen.

Foto 9
De jongen wordt gezegend door zijn vader, die zijn hoofd verbergt onder een gebedssjaal als teken van eerbied en ontzag voor God die heilig en groot is.

Foto 10
Alleen de mannen doen mee aan de Bar Mitswa viering.
De vrouwen (de moeders, oma's tantes, zusjes en andere bekenden) kijken toe vanachter het hek dat het mannen – en vrouwengedeelte scheidt. Zij zingen, klappen en joelen, praten met de jongens en mannen, en gooien soms snoepjes en andere lekkernijen over het hek naar de jongen en de mannen om hem heen. Ze hebben eerbied, maar ook veel plezier samen.